Keiretsu Forum Türkiye Temmuz 2014 Bülten

Keiretsu Forum Türkiye Temmuz 2014 Bülten
Keiretsu Forum Türkiye Temmuz 2014 Bülten

2 Haziran 2014 Pazartesi

Avea – Keiretsu Forum Türkiye Sponsoru


Türkiye’nin Kuluçka Ekosistemine Kuşbakışı


Salih Ergüt, AveaLabs Genel Müdürü

Son yıllarda tüm dünyada artan ihtiyaçlar doğ- rultusunda küçük çaplı teknoloji firmaları “start-ups” kurulmuş  ve  bu firmalar ihtiyaç duyulan ürünleri hayata geçirip, ticaretini yaparak büyümeyi hedeflemiştir. Start-up firmalar ürünlerini geliştirirken en baştan son aşamaya kadar bir takım ayni ve nakdi gereksinimlere ihtiyaç duymakta ve bu gereksinimlerin başında teknik ve ticari mentorluk, eğitim, fiziksel çalışma alanı ve finansal destek gelmektedir. Türkiye’de ise start-up firmaların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla “Kuluçka” ve “Hızlandırıcı” merkezlerin kurulduğunu görüyoruz.
               
“Kuluçka Merkezleri” start-up firmalara, ürünlerini geliştirme sürecinde hayatta kalabilmeleri ve büyüyebilmeleri için ihtiyaç duydukları alanlarda destek olmayı amaçlayan kuruluşlardır. Türkiye Kuluçka Merkezlerinde destek sürecinin, ürünün fikir aşamasından ticarileştiği ana kadar sürdüğü (6-18 ay arası) ücret talep etmeksizin ofis alanı, eğitim, teknik-ticari mentorluk ve ortak proje geliştirebilme gibi olanaklar sunulduğu gözlemlenmektedir.

“Hızlandırıcı Merkezler” ise; start-up firmalara global piyasada hayatta kalmalarını sağlamak amacıyla danışmanlık hizmeti, kısa sürede ihtiyaç duydukları konularda bilgi sahibi olmaları için hızlandırılmış eğitim, ürünlerinin prototipini oluşturabilmeleri için kullanabilecekleri çalışma alanı ve çoğunlukla finansal destek sağlayan kuruluşlardır. Kuluçka Merkezleri’nden farklı olarak, start-up firmalara nakdi destek sağlama ve ürünlerini test etme olanağı sunma konusunda daha aktif merkezlerdir.

Türkiye’deki Merkezlerde Kuluçka ve Hızlandırıcı tanımlarında anlam karmaşası olduğu görülüyor!

Kuluçka Merkezi adı altında kendini lanse eden merkezler incelendiğinde, Kuluçka Merkezlerinin de kendi içinde ayrışabileceği söylenebilir. Merkezlerin verdiği desteklere göre Kuluçka merkezi taksonomisi “Kurumsal” , “Özel” ve “Üniversite” olmak üzere üç gruba ayrılabilir. Kurumsal firmaların kendi bünyesinde oluşturdukları “kurumsal” Kuluçka Merkezleri, kar odaklılığı yüksek olduğu için start-up firmalarla ürün geliştirme sürecinde daha çok iş birliği içinde çalışır ve kendi olanaklarını (örneğin; test laboratuvarları) kullanma imkanı sunar. Bir şirket mantığında kurulan “özel” Kuluçka Merkezleri de, danışmanlık ve mentorluk noktalarına daha çok odaklanır ve kısmen nakdi yardım sağlayarak start-up firmaları destekler. Üniversite bünyesinde kurulan “üniversite” Kuluçka Merkezleri ise; start-up firmalara üniversite ağını ve altyapısını kullanma imkanı sunar ve kısmen finansal destek sağlayarak bu firmaların gelişmesine katkıda bulunur. Ayrıca Özel ve Üniversite Kuluçka Merkezlerinin farklı merkezlerle de işbirliği yapmakta ve dayanışma ile girişimcileri daha fazla desteklemeye çalışmaktadırlar. Kuluçka hizmetlerinin böyle geniş bir yelpazeyi kapsadığı girişimcilik ortamında, start-up firmaların kendi ihtiyaçları doğrultusunda ve kendi alanına/sektörüne hitap edecek kuluçka merkezlerini belirlemeleri ve onlarla çalışmaları kritik önem taşımaktadır.

Hızlandırıcı Merkezlerini de kendi içinde “kurumsal” ve “üniversite” olmak üzere iki sınıfa ayırmak mümkün. “Kurumsal” olarak sınıflandırılan Hızlandırıcı Merkezler, daha çok kâr odaklı olduğu söylenebilir. Start-up firmalarla daha yoğun iş birliği içinde çalışır ve böylece daha kısa sürede ürünlerin ticarileşme aşamasına gelmesi sağlanır. Üniversite bünyesinde kurulan “üniversite” Hızlandırıcı Merkezlerine göre, daha çok nakdi destek sağlar ve kendi şirket olanaklarını kullandırarak start-up firmalara ürünlerini test etme olanağı sunar.

Genel olarak hızlandırıcı ve kuluçka merkezi adı altında Üniversite yapılanmasını ikiye bölsek de, Üniversite Kuluçka Merkezi ile Üniversite Hızlandırıcı Merkezlerin arasında sadece süre açısından farklılık gösterdiği de gözden kaçmamalıdır.

Kendini hızlandırıcı olarak tanımlayan bazı merkezlerde yapısal farklılıklar olduğu gözlenmiştir. Bu tip merkezler, kuluçka merkezi gibi danışmanlık, mentorluk, ofis olanağı vb. olanakları daha uzun vadede ancak hızlandırıcı merkezi mantığında start-up firmalara sunmaktadır. Bu nedenle bu tip merkezleri tanımlayabilecek yeni bir taksonomi ortaya çıkarılabilir: “Kuluçkavarî Hızlandırıcı Merkezler”(Incubative Accelerator).

Son olarak, Türkiye’de de “inovasyon” kavramı girişimcileri destekleme noktasında çok yaygın değildir. Türkiye’deki bazı kurumsal firmalar, kendi bünyesinde bir İnovasyon Merkezi kurarak, şirket içi fikir ve projeleri geliştirip ticarileştirmeyi amaçlamaktadır. Ancak, bu merkez ekosistemi “girişimci-start-up” firmaları desteklemeye odaklanmamıştır.

Kuluçka ve Hızlandırıcı Merkezler birbirinden hangi özellikleri ile ayrışıyor?
Kuluçka Merkezleri ile Hızlandırıcı Merkezler arasındaki temel farklara bakıldığında, ilk gözle görülür farkın destek süresinde olduğunu görebiliriz. Kuluçka merkezlerinde 6 ay ile 18 ay arasında değişirken, hızlandırıcılarda 5 hafta ile 12 ay arasındadır. Kuluçka Merkezleri, start up şirketleri ile daha uzun destek süreci geçirdiğinden dolayı , ortak proje geliştirmeye daha çok eğilimlidir. Özellikle kar odaklı kuluçka merkezleri, projeleri ticarileşme aşamasında kendi bünyesine almayı hedeflediğinden, start-up firmalarla proje geliştirme aşamasında daha kooperatif bir şekilde çalışırlar. Bunun yanı sıra, Kuluçka Merkezleri start-up firmaları genellikle ihtiyaç dahilinde ya da ürün ticarileşme aşamasındayken kendi yatırımcı ağı ile buluşturur. Ancak, Hızlandırıcı Merkezler yatırımcı ağı ile buluşturmanın yanı sıra, çoğunlukla start-up firmalara finansal destek sağlama olanağı da sunar.

Dünyadaki Kuluçka Ekosistemde farklı yapılanmalar bulunuyor!

Girişimcilik ekosistemini destekleyen benzer yapılar Avrupa ve Amerika’da da yıllar önce hayata geçmiş, bu bölgelerde de sağladıkları olanaklar açısından birbirinden farklılaşan mekanizmalar oluşmuştur. Avrupa Bölgesi’ndeki merkez yapılaşmasını incelediğimizde, “kuluçka” ve “hızlandırıcı” terimleri sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Telefonica’nın 2013 yılında yaptığı bir araştırmaya göre; AB’deki Kuluçka Merkezleri, farklı olarak start-up firmalardan genellikle minimum tutarda aylık kira ücreti de temin eder. Bunun yanı sıra,  Avrupa’nın önde gelen ülkelerinde “Company Builder” (Şirket kurucusu) terimi de yaygın olarak kullanılır. “Company builder” (Şirket kurucusu) sisteminde, diğer merkezlerden farklı olarak yenilikçi iş imkanları, kurucunun uzman olduğu alan ya da sektör baza alınarak yaratılır. Start-up firmalar üzerinde birçok yetkiye sahip oldukları için, neredeyse o firmanın sahibi konumundadır ve başlangıç aşamasında kurucunun tüm kaynakları kullanılır.

Amerika’da ise, kullanılan terimler farklılaşmakta ve burada ‘inovasyon’ kavramı oldukça yaygın kullanılmaktadır. Amerika’da kurulan “İnovasyon Merkezleri”, “kurumsal” ve “özel” olmak üzere iki gruba ayrılabilir. Birçok kurumsal firma kendi bünyesinde farklı lokasyonlarda “İnovasyon Merkezleri” kurmuştur. Bu merkezler, start-up firmalara hitap etmekten çok, kurumsal şirketin kendi ihtiyaçlarını giderecek “çalışan kişi” profilini bulmaya odaklanmıştır. Bu merkezlerin hedefi, kısa sürede ürünün prototipini ortaya çıkarmak ve kar odaklı olduklarından dolayı en kısa sürede ürünü ticarileştirmektir. Bunun dışında, “özel” olarak nitelendirilebilecek İnovasyon Merkezleri, aylık belirli bir kira ücreti karşılığında start-up firmalara fiziksel çalışma alanı ve bir kampüs niteliğinde oldukları için diğer start-up firmalarla iletişim kurma/haberleşme olanağı sunar. Amerika’da Hızlandırıcı Merkezler de bulunmaktadır ancak Kuluçka Merkezleri nadir olarak yer alır.

Sonuç olarak, dünya üzerinde artan ihtiyaçları gidermek amacıyla kurulan start-up firmaları desteklemek ve hızla gelişen teknolojiye ayak uydurmak için birçok merkez kurulmuştur. Özellikle Türkiye’de, start-up firmaların mentorluk, eğitim, fiziksel çalışma alanı ve finansal destek bulma gibi temel gereksinimlerine destek olan bu merkezler Kuluçka Merkezi ve Hızlandırıcı Merkez olarak iki farklı türde görülebilir. Start-up firmaların bu ekosistemi daha iyi anlamaları adına Kuluçka Merkezleri kendi içinde özel”, “kurumsal” ve “üniversite”; Hızlandırıcı Merkezler de “özel” ve “kurumsal” olarak sınıflandırılabilir. Çoğunlukla kurumsal firmalar bünyesinde İnovasyon Merkezleri ise, girişimcileri desteklemeye odaklanmamıştır. Bu merkezler, kâr odaklılığının yüksek olması ve en kısa sürede yenilikçi ürünleri ticarileştirme amacı gütmesi nedeniyle, kendi istediği alan/sektörde çalışabilecek kişileri desteklemektedir.