Bir konu, aynı anda dünyanın her yerinde birinci
haber olur mu? Sarsıyorsa olur. Klasiktir; köpek ısırırsa kimse bakmaz, adam
ısırdı mı olay olur!... Aşağıdaki yazıyı nasıl başlıklıyım dedim, 16 milyar
USD, 50 kişi, 170 milyar USD piyasa değeri... Yordu! Doğrudan vermek lazım, buyurun
lütfen...
Dünyanın en popüler sosyal ağı olan Facebook’un
ücretsiz mesajlaşma uygulaması olan Whatsapp’ı 16 milyar dolara (35 milyar TL) satın
alması yeri göğü salladı. Bir daha ne zaman böyle bir haber çıkar bilinmez!... Rakamın
ne ifade ettiğini anlamak için, ülkemizdeki en büyük birkaç şirketin piyasa
değeri üzerinden küçük bir ufuk tutu yapalım: Garanti Bankası
11.8 milyar dolar; Turkcell 11.4 milyar
dolar, Akbank 10.7 milyar dolar, Türk Telekom 9.5 milyar dolar, Enka 9.3 milyar
dolar...
Küçük bir hatırlatma daha, Whatsapp’ın 16 milyar
dolarlık piyasa değeri eşittir 50 kişi çalışan!
WhatsApp kurucularından Brian Acton , 11 yıl Yahoo'da
mühendis olarak çalıştı, 2009’da Facebook’a iş başvurusu yapıp reddedildi.
Twitter’dan “Facebook
beni reddetti. Muhteşem insanlarla tanışmak için çok iyi bir fırsattı. Bir
sonraki macerayı dört gözle bekliyorum”diye duyurdu. Birkaç
ay sonra Yahoo'dan iş arkadaşı Ukrayna göçmeni Jan Koum ile Whatsapp'i kurdu.
Sade, kullanışlı olduğu için beğenildi. WhatsApp, günde 27 milyar mesaj atılan, günlük
yaklaşık 1 milyon yeni abonenin katıldığı, 400 milyon aktif kullanıcıya ulaşan bir
teknoloji platformu olunca Facebook, Messenger isimli mobil sohbet uygulamasını
devreye aldı. Uygulamanın aktif kullanıcı sayısı 350 milyonu aşamadı. Facebook Whatsapp’ı
satın aldı. Facebook geçen yıl da fotoğraf paylaşım sitesi Instagram’ı 1 milyar
dolara satın aldı. Facebook’un piyasa değeri 170 milyar dolar.
Hikayeleri farklı,
geçtiği yollar aynı
Facebook, Instagram, Whatsapp ya da Google... hikayeleri
benzer. Start-up olarak başladılar hızla büyüdüler, aynı alanda faaliyet
gösteren bir başka şirket tarafından milyarlarca dolara satın alındılar.
Facebook, 2005’te Accel Partners’den 12.7 milyon
dolarlık yatırım aldı, kurucu Jim Breyer’in şahsi servetinden yaptığı 1 milyon
dolarlık yatırım, şirkete erken dönemde ivme kazandırdı. Melek yatırımcının ne
kadar önemli olduğunu anlatmaya gerek kalmıyor. Google da kurulduktan sadece 1
yıl sonra girişim sermayesi şirketleri Kleiner Perkins Caufield & Byers ve Sequoia
Capital’den yatırım aldı. Bugün değeri 363 milyar doları aşıyor.
Bugün birçok teknoloji şirketi aynı yolda
ilerliyor. Birçoğu ya melek yatırımcılardan ya da girişim sermayesi
şirketlerinden erken dönem yatırımları alıyor. Skype, Marc Andreessen’den; LinkedIn,
Reid Hoffman’dan; Twitter, Peter Fenton; Pinterest, Jeremy Levine’dan aldığı
yatırımlarla yoluna devam ediyor…
Başarı için deneyim
paylaşımı şart
“Tüm Zamanların en iyi 20 Startup Listesi”ni
süsleyen şirketler birkaç kişilik bir ekiple işe başlayıp, melek yatırımcılar
ve giriş sermayesi şirketlerinden aldıkları destekle küresel ölçekli şirketlere
dönüştüler. Bu şirketlerin başarısı girişimciler için de melek yatırımcılar
için de önemli örnekler.
Bu tür şirketlerin en büyük değeri fikri mülkiyetleri… Bugün
Amerika’daki şirketlerin yüzde 75’inin varlığı da fikri mülkiyete dayalı. Bu
oran 1980’de yüzde 40 civarındaydı.
Start-up şirketlerinin hepsi ne yazık ki başarılı olamıyor. Çoğu
erken evrede yok olup gidiyor. High Tech Start Up kitabının yazarı, start-up
uzmanı John Nesheim bunu, girişimcilerin gerçek dünyadaki deneyimleri
incelememiş ve girişim yapmış kişilerle tanışmamış olmasına bağlıyor. Çoğunluğu
teknoloji odaklı fikirle kurulan start-up’ların erken evrede yok olmaması için yalnızca
sermaye değil, mentorluk hizmeti de verecek, benzer sektörlerde çalışmış melek
yatırımcılara ihtiyacı var.
Kendini doğru anlatan
daha hızlı yol alır
Gelelim iletişim konusuna... Bu şirketlerin iyi birer marka
yönetimi ve iletişim stratejisinin de olması gerekiyor. Gelecekteki yeni
girişimlerin hepsinin birer Facebook ve Google olmasını bekleyemeyiz. Unutmayalım,
bu şirketler internetin ve sosyal medyanın atası konumundalar ve marka
algılarını da bu kanallardan yürütüyorlar.
Dikkat ederseniz, iletişim stratejileri, kurucularının başarı
hikâyeleri üzerinden ilerliyor. Kilometre yaptıkları için anlatacak hikayeleri
var... Diğer yandan yine unutmayın ki bu şirketler “ilk”ler... İlk’ler her
zaman daha kolay hafızada yer bulur... TIME Dergisi kapağına taşıyınca, noktayı
da koymuş oluyorsunuz: 170 milyar dolarlık bir şirketin sahibi ve henüz 26
yaşında iken TIME tarafından yılın insanı seçilen Mark Zuckerberg’den söz
ediyorum...
Yeni dönem girişim şirketleri kendilerini, hem kullanıcılara hem
de yatırımcılara anlatmak için öncekiler kadar şanslı olmayabilirler. Rakiplerin
sayısı her gün artıyor, birbirinden ilgi çekici ve büyük potansiyele sahip birçok
girişim, yatırımcı çekmek için sırada bekliyor.
Başarılı bir girişimi, doğru bir iletişim stratejisiyle geniş
kitlelere ve yatırımcılara anlatabilmek için etkili mecra seçiminin yanı sıra hesaplanmış
hedef kitle gerekiyor. Sosyal medya ve geleneksel medyanın birlikte hareket
etmesi gerekiyor. Bu iş duygu değil, matematik işi artık. Facebook’un başarısız
halka arz süreci ve kötü senaryo üzerine hiçbir iletişim stratejisinin
oluşturulmamış olmasının şirketin medyada uzun süre olumsuz haberlerle yer
almasına sebep olduğunu hatırlatmak isterim.
Yatırımcıların karşısına çıkıp, etkili bir sunumla kendisini
ifade edemeyen bir girişimcinin yatırım alma olasılığı nedir sizce? Ya da
karşısındaki hedef kitlenin “Bunun bana faydası ne?” sorusunu gerçekçi
bilgilerle karşılayamayan bir sunumun kabul görme şansı?
Tüm zamanların en iyi 20
Startup şirketi
Şirket Kuruluş Tarihi Piyasa
Değeri (Milyar dolar)
1.
Apple
1976 490
2.
Google
1998 363
3.
Microsoft 1975 302
4.
Amazon 1994 181
5.
Facebook 2004 170
6.
Tencent 1998 113
7.
Ebay 1995 69
8.
Baidu
2000 60
9.
Hewlett-Packard
1939 53
10.
Yahoo
1994 41
11.
Twitter 2006 31
12.
LinkedIn
2003 26
13.
Netflix 1997 21
14.
Palantir 2004 9
15.
Groupon 2008 7
16.
Craigslist
1995 5
17.
Dropbox 2007 5
18.
Zynga
2007 3.3
19.
Square
2009 3.2
20.
Rovio
2003 -
Kaynak: Vergestartups.com
Sektördeki en önemli
satın almalar
·
America Online (AOL) , Netscape’i 4,2
milyar dolara satın aldı.
·
eBay Skype’i 2005 yılında 2,6 milyar
dolara satın aldı.
·
Google 2006 yılında YouTube’u 1,65
milyar dolara satın aldı
·
eBay, PayPal’ı 2002 yılında 1,5 milyar
dolara satın aldı.
·
Facebook, Instagram’ı 1 milyar dolara
satın aldı.
·
Facebook, WhatsApp için 16 milyar dolara
satın aldı.
Yaprak Ozerİndeks İçerik İletişim, Başkan
Gazeteci-Yazar